مصاحبه با سعید رحیمی خواه،استاد روانشناسی دانشگاه

استاد رحیمی خواه، 29 ساله و صاحب مدرک کارشناسی ارشد در رشته روانشناسی بالینی از دانشگاه شیراز است.ایشان بیش از 5سال است که به عنوان مشاور و روان درمانگر در مراکز دولتی و خصوصی فعالیت می کنند.

بسیاری می پندارند غرب مهد روانشناسی مدرن است و از همین رو،در حیطه مسائل روانشناختی جایگاه مذهب را بسیار نازل در نظر می گیرند.اما وقتی با رحیمی خواه که تجربه قابل توجهی در این زمینه دارد حرف می زدم مدام با استناد به آیات قرآنی بحث می کرد و استنتاج می نمود چنانکه متوجه شدم مذهب و به خصوص اسلام نیز در زمینه روانشناسی حرف های زیادی دارد. در یکی از کلاس های دانشگاه،عصر یک روز پاییزی معتدل،میزبان استاد رحیمی خواه بودیم و پاسخ سؤالات خود را از وی جویا شدیم.

þ       استاد بیشتر مراجعه کنندگان شما در مراکز مشاوره چه کسانی هستند؟ 

بیشتر مراجعه کنندگان ما را افراد افسرده و مضطرب تشکیل می دهند.البته افرادی که برای حل مشکلات زناشویی و مشاوره ازدواج نیز به ما مراجعه می کنند کم نیستند.بالا رفتن سن ازدواج و زندگی های نا موفق از جمله آسیب های اجتماعی امروز جامعه ما می باشند.

þ       به نظر شما مهمترین عوامل دخیل در افزایش سن ازدواج چیست؟ 

 تحولات نوین دنیای امروزی،بستری فراهم کرده که در آن افراد جامعه برای رسیدن به سطح قابل قبول برای زندگی ،مدام باید تلاش کنند،مهارت کسب کنند و تخصص ببینند.مجموع این مسائل باعث میشود زمان بیشتری برای رسیدن به سطح قابل قبول،صرف شود.در گذشته این زمان بنا به مقتضیات آن دوران کمتر بود.

þ       افزایش سن ازدواج چه مشکلاتی برای جامعه به وجود می آورد؟  

افزایش سن ازدواج باعث می شود قسمتی از نیازهای عاطفی،روانی و جنسی فرد ارضا نشود.ازدواج در کل مسیری صحیح برای ارضای نیازهای طبیعی انسان است. وقتی شرایط ازدواج مهیا نباشد،فرد از راه های دیگری همچون برقراری روابط دوستانه با جنس مخالف سعی در رفع نیازهایش دارد که عواقب اجتماعی بسیاری را در پی خواهد داشت.

þ       در مورد مشکلات دوستی دو جنس مخالف و عواقب پس آیند آن بیشتر توضیح دهید. 

 هنگامی که شخصی با فرد یا افرادی از جنس مخالف خود دوست می شود و روابط با جنس مخالف را قبل از ازدواج به صورت گسترده تجربه می کند،همیشه این تجربه مثبت نیست چرا که هر رابطه ای کیفیت خاص خود را دارد،چون هر انسانی منحصر به فرد است. وقتی شخص قبل از ازدواج رفاقتهای زیادی را تجربه کرده باشد معمولا بعد از ازدواج همسرش را با دوستان گذشته اش مقایسه می کند و بحران زمانی شکل می گیرد که همسر فرد،در مقایسه با دیگران نمره کمتری اخذ نماید.در این موقع فرد دچار افسردگی و تعارض می شود.

þ       ارتباط معنویت و روانشناسی به چه شکل است؟ 

اگر منظور شما از معنویت، مذهب و خصوصا اسلام است مسلما هم اسلام و هم روانشناسی هردو در تلاش هستند تا انسان خود را بهتر شناخته و در جهت خود شکوفایی حرکت کند.البته خود شکوفایی از دیدگاه روانشناسان ، شکوفا ساختن استعدادهای ذاتی خود تعریف می شود و از دیدگاه اسلام تحقق معنای زندگی یا هدف خلقت است که همان استعداد ذاتی انسان برای رسیدن به مقام قرب الهی است.

þ       استاد می خواهیم خوانندگان معنای واقعی زندگی را از دیدگاه یک روانشناس بهتر بشناسند.لطفا بیشتر توضیح بفرمایید. 

   پاسخ شما را با یک مثال می دهم:همانطور که می دانید شرکت ها و صنایع مختلف وقتی دستگاه خامی را می سازند،خالق دستگاه و شرکت سازنده معمولا همراه با دستگاه یک دفترچه یا کاتالوگ نیز ذر اختیار خریداران قرار می دهند تا شخص خریدار دستگاه را بهتر شناخته و چگونگی کار کردن با آن را بیاموزد.حال وقتی به خود انسان نگاه می کنیم او را نیز یک مخلوق می یابیم که خالق وی نیز از ارسال کاتالوگ یا دستور العملی برای شناخت انسان و چگونه زندگی کردنوی غافل نبوده.با تکامل انسان خالق نیز دستورالعمل انسان را تعوض کرده تا کامل ترین آن که قرآن می باشد را با انسان همراه ساخته است.به این دستورالعمل که نگاه کنید معنای زندگی را می یابید.من فقط به یک سوره از آن اکتفا می کنم:آنجا که خداوند در سوره مبارکه والعصر می فرماید:" سوگند به عصر که انسان در زیان و ضرر است ، مگر کسانی که به خدا ایمان آورده اند و کارهای شایسته و صالح انجام داده اند و یکدیگر را به طرفداری از حق و حقیقت و صبر و استقامت سفارش کرده اند"، پس هیچ معنایی برای زندگی حقیقی تر از ایمان به خدا و پرستش پروردگار وجود ندارد.

þ       چقدر دو مقوله مذهب و علم نوین روانشناسی به هم نزدیک هستند؟ 

 اجازه دهید برای تشریح این سؤال مثالی بیاورم.روانشناسی اطریشی به نام فروید،شخصیت انسانها را به سه قسمت تقسیم کرده است:1-ID  به معنای نهاد یا غرایز 2-EGO به معنای خود یا منطق 3-SUPER EGO به معنای فراخود یا وجدان.اگر به قرآن مراجعه کنیم متوجه می شویم که خداوند نیز 1400 سال پیش آدمی را در سه بخش مجزا تشریح کرده است.1-نفس عماره یا غرایز 2-نفس مطمئنه 3-نفس لوامه(وجدان). این نشان می دهد مفاهیم اسلامی در چارچوب روان درمانی قرار می گیرد.

þ       به نظر شما بزرگترین روانشناس زندگی انسان کیست؟  

اگر فرد خودش را دوست داشته باشد،بزرگترین روانشناس زندگیش خودش است.که اتفاقا این خود شناسی،به خداشناسی منتهی می شود.

þ       آیا در سیستم آموزشی کشور مفاهیم علم روانشناسی نیز گنجانده شده است؟ 

خیر،به طور مثال عدم توجه به مهارتهای زندگی در سیستم آموزشی ما لطمه بزرگی به دانش آموختگان وارد آورده است.در این سیستم،فرد ممکن است در حد یک دکتر یا پروفسور برق هم ارتقا پیدا کند اما هیچ چیز از ملاک های صحیح انتخاب همسر نمیداند،روشهای صحیح رویارویی با بحران های زندگی را یاد نگرفته است و در کل در این سیستم آموزشی،مفاهیم روانشناسی آنگونه که باید در کنار دروس دیگر تدریس نمیشود و آگاهی مردم از مفاهیم روانشناسی اندک است.

þ       کشور ایران به لحاظ بهداشت روانی در مقام مقایسه با دیگر کشورها از چه جایگاهی برخوردار است؟ 

 هر دو طرف این مقایسه نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند.غربی ها رفتاری جرات مندانه دارند که الگوی شخصیت سالم هست.در عوض ما بیش از اندازه عاطفی و احساساتی هستیم و از اعتماد به نفس ضعیف رنج می بریم.این در حالیست که در جامعه ما این روابط عاطفی و توجه به هم نوعان و روابط خویشاوندی باعث می شود بحرانهای روانی کمتری متوجه اعضا جامعه شود.چیزی که در مورد غرب مصداق نداردو....

þ       به عنوان یک روانشناس دانشجوی دانشگاه پیام نور فیروزآباد را چگونه دیدید؟  

بنده به مدت دو سال است که در این دانشگاه تدریس می کنم و تنها با دانشجویان روانشناسی در ارتباط می باشم که متوجه شده ام  اطلاعات تخصصی و رواانشناختی آنها تا حدودی ضعیف است و خود آنها نیز از این وضعیت ناراحت می باشند.از وضعیت بقیه دانشجویان اطلاعی ندارم.

þ       پیشنهادی برای حل این معضل دارید؟ 

 به نظر می رسد با افزایش ساعات دروس،استفاده از اساتید مجرب،افزایش امکانات دانشگاه و برنامه ریزی مناسب تر می توان تا حدودی این مشکلات را برطرف کرد.همچنین پیشنهاد می دهم مسئولین دانشگاه با همکاری اساتید روانشناسی به فکر راه اندازی یک مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی در سطح دانشگاه باشند.چرا که یک ضرورت لازم جهت افزایش بهداشت روانی دانشجویان و رفع مسائل و مشکلات روحی آنها می باشد.