آثار باستانی شهر فیروزآباد (کاخ اردشیر بابکان)

                                                                    بنام خدا

آتشکده محل نگهداری آتش و مکان تشریفات مذهبی و نیایش بوده است. قبل از ساسانیان و در زمان حکومت هخامنشیان آتش در فضای آزاد و بر روی سکوهای بلند مشتعل می گردید ولی پس از تدوین و تنظیم شرایع مذهب زردتشت در قرن چهار میلادی در زیر سایبانی قرار گرفت که بشکل بنای چهاردر بنام چهارطاقی معروف بود.

اردشیر بابکان پس از پیروزی بر اردوان پنجم در نزدیکی شهر گور (دوکیلومتری فیروزآباد فعلی) در مجاورت برکه ای بسیار بزرگ، یکی از مهم ترین و با ارزش ترین بناهای دوره ساسانی با استفاده از ملات گچ و سنگ ساخت. فضای باقیمانده زیر بنای کاخ حدود 104×55 متر می باشد. این اثر با ارزش با نام های کاخ اردشیر، کاخ ساسان، آتشکده فارس و کاخ فیروزآباد مورد شناسایی قرار  می گیرد. از نخستین بنای طاق و گنبددار عهد ساسانی است که با اصلوب معماری اصیل ملی با سنگ های نیمه تراش میخکی  ساخته شده است.

درون بنا و روی سنگها با گچ بریهای بسیار عالی که ویژه معماری عهد ساسانی است مزین گردیده و جالب آنکه طرح و نقشه و هنر آن کاملا ملی و ایرانی است. ستون در آتشکده خیلی معمول نیست برای اینکه اکثر ستونها چوبی بوده که به مرور از بین رفته اند و فقط ستونهای متصل به دیوار جهت تزئین می ساخته اند. مشابه آن در  طاق  کسری در تیسفون و ستونهای عقب  غار بستان وجود دارد. نکته قابل توجه آنکه دیوارهای بیرون کاخ فاقد پنجره می باشند و شبیه دیوار دژ ساخته شده اند و خود فضای کاخ از قسمتهای متفاوتی تشکیل شده است از قبیل تالارها و ایوانها و ... و دارای نقشه تقارنی بسیار دقیقی می باشد.

آثار بسیاری در اطراف کاخ وجود دارد از قبیل بنای آشپزخانه در پشت کاخ- تل نقاره خانه در مجاوت کاخ و قلعه حسن آباد و برخی روستاهای باستانی دیگر وجود دارد، بنای امامزاده جعفر در محدوده شهر قدیم که از دوره ایلخانی باقی مانده با سنگهای قبر بسیار جالب که قدمت آنها تاریخ 741 ه .ق را دارد از آثار دیگری است که در اطراف این کاخ وجود دارد.

خاورشناس روسی استاد بارتلد نویسنده جغرافیای تاریخی ایران بنا به گفته اصطخری می نویسد: کنار درب دروازه نوشته ای به خط پهلوی وجود داشته که روی آن نوشته شده بود برای ساختمان این پرستشگاه 30 هزار دینار خرج گردیده است.

و در پایان مانده های این کاخ به ما می فهماند که هنگام آبادانی تا چه اندازه با شکوه وعظیم بوده است و بنابراین نگهداری از مانده های این کاخ از جمله فرائض ملی بشمار می رود.

تهیه و تنظیم: سلمان محمدی

(رشته الهیات ورودی 83)